Αντικείμενο

ppCITY > Αντικείμενο

Γενικό Αντικείμενο του Έργου

Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια στροφή προς διαδικασίες λήψης αποφάσεων πιο δημοκρατικές, συμμετοχικές, έξω από συγκεντρωτικά θεσμικά μοντέλα.

Αυτή η “στροφή προς την συμμετοχικότητα” (participatory turn)1 βασίστηκε στις διάφορες μεθόδους διαβούλευσης και συμμετοχής πολιτών και κοινωνικών ομάδων που αναπτύχθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες (Arnstein, 1969), ενώ ενισχύθηκε σημαντικά από την έκρηξη των νέων τεχνολογιών, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και σύγχρονων πολιτικών θεωριών. Στην αρχιτεκτονική, τον αστικό σχεδιασμό και την πολεοδομία ο συμμετοχικός σχεδιασμός (participatory design) έχει τις ρίζες του στην δεκαετία του 1960, όπου συνδέθηκε με κινήσεις πολιτών που διεκδικούσαν διαφάνεια και μεγαλύτερη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων σχετικά με το δημόσιο χώρο και την πόλη. Η έννοια της συμμετοχής του κοινού άρχισε να γίνεται κεντρική σε αρκετά έργα όπως το Urbino του Giancarlo di Carlo και το Non-Plan του Reyner Banham. Παράλληλα, αρκετοί Δήμοι και κεντρικές Κυβερνήσεις άρχισαν να υιοθετούν και να ενσωματώνουν μεθόδους και τρόπους συμμετοχής των πολιτών στο σχεδιασμό, ιδιαίτερα σε προγράμματα κοινωνικής κατοικίας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το πρόγραμμα SAAL στην Πορτογαλία τη δεκαετία του 1970.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται συνεχείς τομές και η έννοια της συμμετοχικότητας επανεξετάζεται στο πλαίσιο εισαγωγής όλο και περισσότερων “δημοκρατικών καινοτομιών” (Manzini and Rizzo, 2011) στο σχεδιασμό. Παρότι οι συμμετοχικές διαδικασίες (Public Participation /PP) στο σχεδιασμό του δημοσίου χώρου έχουν μερικώς εισαχθεί στην ελληνική νομοθεσία (πχ Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας – ΣΒΑΚ), οι αρμόδιοι φορείς δεν είναι εξοικειωμένοι. Συνήθως λαμβάνουν χώρα τυπικές διαδικασίες διαβούλευσης και οι συγκρούσεις συμφερόντων (πχ περιβαλλοντικές συγκρούσεις) μένουν ανεπίλυτες και δυσχαιρένουν την υλοποίηση του σχεδιασμού. Η ανάγκη για μια διαφορετική προσέγγιση σχεδιασμού του δημοσίου χώρου εγείρεται, με αποτέλεσμα την εξέλιξη μεθοδολογιών λήψης αποφάσεων από τους χρήστες προς την πολιτεία.

Η ερευνητική ομάδα της Commonspaces ΣΥΝ ΕΡΓ έχει ήδη δομήσει μια μεθοδολογία συμμετοχικού σχεδιασμού4 σε σχολεία5 και δημόσιους χώρους και έχει υλοποιήσει αρκετά σχετικά προγράμματα6

. Προκειμένου η μεθοδολογία και οι τεχνικές συμμετοχικού σχεδιασμού να αλλάξουν χωρική κλίμακα (π.χ. από το σχεδιασμό μιας σχολικής αυλής στο σχεδιασμό της γειτονιάς, του Δήμου και ευρύτερα) αλλά και εύρος αντικειμένων σχεδιασμού, η χρήση τεχνολογιών ppGIS (Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών που επιτρέπουν τη συμμετοχή των πολιτών), νέων τεχνολογιών, μεθόδων πληθοπορισμού, IoT και Κοινωνικών Δικτύων είναι απολύτως απαραίτητη. Οι διαδικασίες συμμετοχικού σχεδιασμού μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας δομημένων βημάτων στοχεύει στο να κάνει τους χρήστες του δημοσίου χώρου και τους εμπλεκόμενους φορείς ενεργό τμήμα της διαδικασίας σχεδιασμού. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητο οι συμμετέχοντες να διαθέτουν κάποιες σημαντικές πληροφορίες και βασικές γνώσεις σχεδιασμού, καθώς και εργαλεία κατανοητά και εύχρηστα. Το ερευνητικό και εμπορικό άλμα που θα πραγματοποιηθεί με το έργο ppCITY φαίνεται συνοπτικά στον επόμενο πίνακα.

Συμμετοχικός Σχεδιασμός
(Δια Ζώσης Εργαστήρια)
Συμμετοχικός Σχεδιασμός
(Ηλεκτρονική Πλατφόρμα)
Βασικές απαραίτητες γνώσεις προς τους συμμετέχοντες: Σχετικές διαλέξεις στα πρώτα στάδια του εργαστηρίου ανάλογα με τις ανάγκες που θα αναγνωριστούν (π. χ. αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, περιβαλλοντικής προστασίας) Ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες με την απαραίτητη γνώση, με παραδείγματα, καλές και κακές ρακτικές. Συλλογή δεδομένων για την πόλη και την περιοχή παρέμβασης από όλες τις δυνατές πηγές (χωρικά δεδομένα, αισθητήρες, μετρήσεις και πληροφορίες από άλλους φορείς, αποτελέσματα ανάλυσης) καθώς και μετρήσιμες πληροφορίες (δείκτες) κατάλληλα οπτικοποιημένες
Διαδικασίες αναγνώρισης των προβλημάτων και διατύπωσης στόχων π. χ. “Ποιο είναι το όραμα μας για την πόλη”, “ποιο σημείο του πάρκου έχει πολύ ζέστη” Διάδραση με τους πολίτες μέσω δομημένων χωρικών ερωτηματολογίων, χρήση ολοκληρωμένων κοινωνικών δικτύων, μεθόδους και εργαλεία πληθοπορισμου
Σχεδιαστικά «παιχνίδια» που θα βοηθήσουν την καλύτερη αναγνώριση της περιοχής μελέτης. Πχ. “Τα καλύτερα σημεία στη γειτονιά μου” ή “Ποια είναι η αγαπημένη μου διαδρομή για περίπατο” Τυπολογίες δημοσίων χώρων, προβλημάτων, σχεδιαστικών λύσεων, εργαλεία επιλογών παρεμβάσεων και οπτικοποίησης
Στούντιο σχεδιασμού του χώρου, όπου οι προτάσεις και οι στόχοι θα παίρνουν πλέον και την μορφή του σχεδίου Εργαλεία εξαγωγής δεδομένων γνώμης και προτάσεων συμμετεχόντων. Χρήση κοινωνικών δικτύων για τη μέτρηση του αντικτύπου και της κοινωνικής ενεργοποίησης
Υφιστάμενες τεχνολογίες Καινοτόμα εξέλιξη
ppGIS: Συστήματα Web-GIS τα οποία ενσωματώνουν τη συμμετοχή και την άποψη των χρηστών για το σχεδιασμό και την επίλυση χωρικών πολυπαραγοντικών και πολυκριτηριακών προβλημάτων. Πρόκειται για την αιχμή της τεχνολογίας επίλυσης χωρικών προβλημάτων και μια σειρά από πρωτότυπα έχουν παραχθεί. Θα γίνει εφαρμογή μεγάλης κλίμακας, σε πραγματικά δεδομένα, όπου θα εδράζεται στη θεωρία και μεθοδολογία του Συμμετοχικού Σχεδιασμού. Η δυνατότητα της χρήσης της πλατφόρμας, του λογισμικού και των δεδομένων ως υπηρεσίες (service), συμπληρωματικά με το αρθρωτό σύστημα, είναι σημαντική εξέλιξη και εξασφαλίζει τη δυνατότητα επέκτασης και μεταφοράς τεχνολογίας σε άλλα αντικείμενα και περιοχές, με καθολική εφαρμογή. Η συμπληρωματικότητα, διαλειτουργικότητα και διάδραση με συστήματα έξυπνης πόλης, ολοκληρωμένων κοινωνικών δικτύων και πληθοπορισμού εισάγει καινοτόμα λογική, μεθοδολογία και λειτουργία.
Αποθετήριο δεδομένων: συγκέντρωση δεδομένων απαραίτητων για την εκπόνηση μελετών με λήψη στατικών αντιγράφων από τους παρόχους τους (υπηρεσίες Δήμων κ.λπ.). Χρήση διαφορετικών εργαλείων για την αξιοποίησή τους, ανάλογα με τη μορφή. Δημιουργία κόμβου δεδομένων, στον οποίο θα συγκεντρώνεται η πληροφορία σε ένα σημείο, αποκρύπτοντας λεπτομέρειες μετασχηματισμού και εισαγωγής. Αξιοποίηση των δεδομένων τρίτων μέσω τεχνικών διασύνδεσης και διάθεσης του περιεχομένου του κόμβου μέσω τυποποιημένων υπηρεσιών για χρήση από τρίτα συστήματα.
Smart City: Η έξυπνη πόλη ενσωματώνει τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ICT) καθώς και αισθητήρων ΙοΤ με στόχο τη διαχείριση των πόρων της πόλης, την συνεχούς παρακολούθησης της κατάστασής της και ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της εξυπηρέτησης του πολίτη. Θα αναπτυχθεί υποδομή για την ενσωμάτωση δεδομένων ΙοΤ αισθητήρων στην πλατφόρμα συμμετοχικού σχεδιασμού. Επιπλέον θα εξεταστεί η δυνατότητα οι ίδιοι οι πολίτες να λειτουργού ως πάροχοι δεδομένων σχετικών με την παρακολούθηση της κατάστασης της πόλης. Το σύνολο των δεδομένων θα χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της λειτουργίας της πόλης μέσα από την ανάπτυξη μετρήσιμων δεικτών απόδοσης (KPIs) βάσει προτύπων (ISO, UN Habitat, Urban Audit, CATMED Project κλπ) μετά από προσαρμογή τους στα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας Τα δεδομένα θα παρουσιάζονται σε μία διαδραστική εφαρμογή τύπου dashboard που θα αποτελεί βασικό εργαλείο λήψης αποφάσεων για τους αρμόδιους φορείς.
Social Media Integration: Η ενσωμάτωση κοινωνικών δικτύων αποτελεί ένα απαραίτητο βήμα για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμπλοκή κοινού στον Συμμετοχικό Σχεδιασμό. Ενοποίηση εξωτερικών δεδομένων από πολλαπλές πηγές σε ένα κοινό αποθετήριο για μέγιστη διευκόλυνση παρουσίασης και ανάλυσης. Χρήση μεθόδων δημοσίευσης από το εσωτερικό του συστήματος προς τα social media με τη χρήση κριτηρίων. Ολοκληρωμένη/πολυμεσική καμπάνια επικοινωνίας η οποία θα λειτουργεί ως άμεση μέθοδος εμπλοκής των πολιτών στη διαδικασία Συμμετοχικού Σχεδιασμού.

Βασικές απαραίτητες γνώσεις προς τους συμμετέχοντες: Σχετικές διαλέξεις στα πρώτα στάδια του εργαστηρίου ανάλογα με τις ανάγκες που θα αναγνωριστούν (π. χ. αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, περιβαλλοντικής προστασίας)

Διαδικασίες αναγνώρισης των προβλημάτων και διατύπωσης στόχων π. χ. “Ποιο είναι το όραμα μας για την πόλη”, “ποιο σημείο του πάρκου έχει πολύ ζέστη”

Σχεδιαστικά «παιχνίδια» που θα βοηθήσουν την καλύτερη αναγνώριση της περιοχής μελέτης. Πχ. “Τα καλύτερα σημεία στη γειτονιά μου” ή “Ποια είναι η αγαπημένη μου διαδρομή για περίπατο”

Στούντιο σχεδιασμού του χώρου, όπου οι προτάσεις και οι στόχοι θα παίρνουν πλέον και την μορφή του σχεδίου

Υφιστάμενες τεχνολογίες

ppGIS: Συστήματα Web-GIS τα οποία ενσωματώνουν τη συμμετοχή και την άποψη των χρηστών για το σχεδιασμό και την επίλυση χωρικών πολυπαραγοντικών και πολυκριτηριακών προβλημάτων. Πρόκειται για την αιχμή της τεχνολογίας επίλυσης χωρικών προβλημάτων και μια σειρά από πρωτότυπα έχουν παραχθεί.

Αποθετήριο δεδομένων: συγκέντρωση δεδομένων απαραίτητων για την εκπόνηση μελετών με λήψη στατικών αντιγράφων από τους παρόχους τους (υπηρεσίες Δήμων κ.λπ.). Χρήση διαφορετικών εργαλείων για την αξιοποίησή τους, ανάλογα με τη μορφή.

Smart City: Η έξυπνη πόλη ενσωματώνει τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ICT) καθώς και αισθητήρων ΙοΤ με στόχο τη διαχείριση των πόρων της πόλης, την συνεχούς παρακολούθησης της κατάστασής της και ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της εξυπηρέτησης του πολίτη.

Social Media Integration: Η ενσωμάτωση κοινωνικών δικτύων αποτελεί ένα απαραίτητο βήμα για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμπλοκή κοινού στον Συμμετοχικό Σχεδιασμό.

Ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες με την απαραίτητη γνώση, με παραδείγματα, καλές και κακές ρακτικές. Συλλογή δεδομένων για την πόλη και την περιοχή παρέμβασης από όλες τις δυνατές πηγές (χωρικά δεδομένα, αισθητήρες, μετρήσεις και πληροφορίες από άλλους φορείς, αποτελέσματα ανάλυσης) καθώς και μετρήσιμες πληροφορίες (δείκτες) κατάλληλα οπτικοποιημένες

Διάδραση με τους πολίτες μέσω δομημένων χωρικών ερωτηματολογίων, χρήση ολοκληρωμένων κοινωνικών δικτύων, μεθόδους και εργαλεία πληθοπορισμου

Τυπολογίες δημοσίων χώρων, προβλημάτων, σχεδιαστικών λύσεων, εργαλεία επιλογών παρεμβάσεων και οπτικοποίησης

Εργαλεία εξαγωγής δεδομένων γνώμης και προτάσεων συμμετεχόντων. Χρήση κοινωνικών δικτύων για τη μέτρηση του αντικτύπου και της κοινωνικής ενεργοποίησης

Καινοτόμα εξέλιξη

Θα γίνει εφαρμογή μεγάλης κλίμακας, σε πραγματικά δεδομένα, όπου θα εδράζεται στη θεωρία και μεθοδολογία του Συμμετοχικού Σχεδιασμού. Η δυνατότητα της χρήσης της πλατφόρμας, του λογισμικού και των δεδομένων ως υπηρεσίες (service), συμπληρωματικά με το αρθρωτό σύστημα, είναι σημαντική εξέλιξη και εξασφαλίζει τη δυνατότητα επέκτασης και μεταφοράς τεχνολογίας σε άλλα αντικείμενα και περιοχές, με καθολική εφαρμογή. Η συμπληρωματικότητα, διαλειτουργικότητα και διάδραση με συστήματα έξυπνης πόλης, ολοκληρωμένων κοινωνικών δικτύων και πληθοπορισμού εισάγει καινοτόμα λογική, μεθοδολογία και λειτουργία.

Δημιουργία κόμβου δεδομένων, στον οποίο θα συγκεντρώνεται η πληροφορία σε ένα σημείο, αποκρύπτοντας λεπτομέρειες μετασχηματισμού και εισαγωγής. Αξιοποίηση των δεδομένων τρίτων μέσω τεχνικών διασύνδεσης και διάθεσης του περιεχομένου του κόμβου μέσω τυποποιημένων υπηρεσιών για χρήση από τρίτα συστήματα.

Θα αναπτυχθεί υποδομή για την ενσωμάτωση δεδομένων ΙοΤ αισθητήρων στην πλατφόρμα συμμετοχικού σχεδιασμού. Επιπλέον θα εξεταστεί η δυνατότητα οι ίδιοι οι πολίτες να λειτουργού ως πάροχοι δεδομένων σχετικών με την παρακολούθηση της κατάστασης της πόλης. Το σύνολο των δεδομένων θα χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της λειτουργίας της πόλης μέσα από την ανάπτυξη μετρήσιμων δεικτών απόδοσης (KPIs) βάσει προτύπων (ISO, UN Habitat, Urban Audit, CATMED Project κλπ) μετά από προσαρμογή τους στα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας Τα δεδομένα θα παρουσιάζονται σε μία διαδραστική εφαρμογή τύπου dashboard που θα αποτελεί βασικό εργαλείο λήψης αποφάσεων για τους αρμόδιους φορείς.

Ενοποίηση εξωτερικών δεδομένων από πολλαπλές πηγές σε ένα κοινό αποθετήριο για μέγιστη διευκόλυνση παρουσίασης και ανάλυσης. Χρήση μεθόδων δημοσίευσης από το εσωτερικό του συστήματος προς τα social media με τη χρήση κριτηρίων. Ολοκληρωμένη/πολυμεσική καμπάνια επικοινωνίας η οποία θα λειτουργεί ως άμεση μέθοδος εμπλοκής των πολιτών στη διαδικασία Συμμετοχικού Σχεδιασμού.